21.7.06

Prakiraan apa ramalan

Wis dadi sipate menungsa, kepingin banget ngerti “what’s next”... Buktine angger ketemu kanca lawas takone mesthi “piye kabarmu”, sing maksude “apa saja yang terjadi kepada dirimu setelah kita berpisah dulu”, akeh menungsa sing kedanan lan penasaran karo ramalan togel, akeh sing penasaran nganti lila mbelani nunggu njinggleng nang ngarep tipi saben dino mung merga penasaran karo kelanjutan kisah opera sabun alias sinetron berseri. Angger paparan tentang masa depan... wuih rame-rame pada mlengak. Jangka Jayabaya sing wis ana atusan tahun lalu tapi nganti abad 21 iki isik dipercaya lan digotak-gatukne karo suasana terkini masiyo terkadang mekso, Serat Kalathida mungkin maksude nggambarne suasana jaman nalika serat iku ditulis, tapi sering digathukne karo situasi jaman saiki. Jaman edan iku kapan sih tenane? Tahun 60-an, krisis menjelang Gestok, Gestok, era Orba, krismon akhir Orba, Reformasi, apa jaman akeh bencana iki? Nalika John Naisbit karo Kenichii Omhae nulis buku kabeh heboh...Ndilalah bangsa iki seneng plesetan... mula sering nyampur aduk pengertian... antarane prediksi karo ramalan dicampur aduk kaya nasi campu. Padahal prediksi beda karo ramalan. Ramalan iku gak ilmiah merga sumbere wangsit, wisik utawa saka impen... Nek prediksi iku sumbere data sing diolah nganggo perhitungan ilmiah, pengalaman lan pengetahuan. Omongane Ki Gendheng, Mama Lorens, Ki Joko Bodo, nek arep akeh artis pegatan, selingkuh, tahun iki akeh bencana, iku jenenge “ramalan”, tapi pernyataane Empu Gunung, Empu Bumi saka pertapaan mBulaksumur, Tamansari, apa nDepok iku prediksi.... Ramalan salah paling mung diguyu thok.. tapi prediksi salah dipisuhi wong akeh rame-rame... he,he,he...Nalika piala dunia wingi ... Pak Djummala nang milis iki sering nulis prediksi utawa “perhitungan di atas kertas” sapa sing bakal menang lan perkiraan skor sebuah pertandingan sing arep digelar. Prediksi beliau dudu saka wangsit utawa bisikan gaib, tapi ana dasare yaiku data tentang masing-masing pemain, pelatih, kekuatan tim, dll sing wis tersimpan nang memori utawa sing bisa didelok nang koran, buku utawa website... Data durung bisa “muni” nek durung ono analisa.... supaya beliau bisa membuat analisa lan oralisa (maksude penyampaian secara oral) butuh pengetahuan sing dalem, pengamatan sing jembar, pengalaman sing uakeh embuh merga rajin nonton bal-balan apa sering main dewe, akhire kudu ditutup karo pengambilan kesimpulan sing tepat (dudu kaya pengalaman gawe karya ngilmiah biyen, kesimpulan dadi disik, analisa karo data “menyusul”... he,he,he)... Supaya prediksi beliau tepak/akurat utawa mendekati tepak, data-ne kudu cukup lengkap (terlalu lengkap malah marahi binun, he,he,he...), analisa tajem, dalem lan tepat, jujur gak mihak, gak ana faktor “x” sing gak mlebu nang perhitungan ujug-ujug nonyol unjuk diri (skandal, pemain cedera, psikologis pemain, lucky, dll). Mula prediksi bisa salah nek ana salah siji faktor sing ngaco utawa salah, embuh datane sing gak lengkap utawa gak bener, analisane ngawur utawa tendensius, utawa anane faktor x sing di luar perhitungan utawa sing bisa disebut “bola bundar” dening pak Djummala...
Nah, ing kejadian lindhu lan tsunami (produk ikutan lindhu) umume para empu bumi isane mung gawe prediksi. Contone ana kreteg pondasine wis rapuh, baja landasane wis kropos... tukang insinyur bangunan gawe perhitungan.. umure jembatan iku paling banter rong tahunan... iku prediksi.. bisa ae jembatan iku sebulan kemudian ambruk.. ternyata sebabe diliwati truk trailer sing kelebihan tonase.. tapi bisa wae nganti telung tahun durung ambruk.. setelah diteliti ternyata sejak itu kretek diportal sing bisa liwat mung kendaraan kecil ae... Iku nembe jembatan sing bisa diganti, bisa didandani, bisa didelok kan dimonitor terus setiap saat, beban bisa dibatasi... ternyata deprediksi kuat rong tahun ternyata sebulan wis ambrol... apamaneh prediksine kulit bumi, sing gak bisa didandani, gak bisa diatur bebane, beban gak bisa dipindah, tur gak ketok mata... paling pol ya mung nyebut potensi terjadinya, tanpa ngarani kapan bakal terjadine...
Nah merga prediski gak nyebut waktu secara spesifik, mula prediksi mung manfaat kanggo langkah antisipasi dudu kanggo penyelamatan korban. Prediksi perlu kanggo pengaturan tata ruang, pedoman nek arep nggawe bangunan (bahan, kekuatan, struktur), perencanaan wilayah, dll. Prediksi gak bakal efektif kanggo penyelamatan .. lha piye kan gak mungkin... nek suatu daerah diprediksi rawan lindhu terus penduduke dilarang keluyuran, terus diprintah kon kemping nang gunung utawa njengking terus nang ngisor longan... Walaupun daerah kono jelas “hampir pasti” (pasti iku hanya milik Allah!) bakal ana lindhu gedhe, tapi lak gak ono sing ngerti kapan terjadi, nek sesuk apa emben sih mendhing... lha nek sasi ngarep, tahun ngarep, sepuluh tahun meneh, satus tahun meneh... Njengking terus satus tahun? Emang enaaak. Wak pancen ideal nek sakdurunge ana lindu wis bisa diramal.. kaya ramalan cuaca (supaya konsisten kudune prakiraan cuaca kaya teveeri biyen).. masiyo ramalan cuaca mleset.. tapi kan gak adoh-adoh banget... Wah saumpama lindhu bisa digawe prakiraan kaya cuaca (keto’e bu Mega wae nate salah pengertian nang masalah iki), apameneh ngerti wektune tur cukup omber (sebulan apa seminggu sakdurunge "deng").... uuueeenak tenan. Saumpamane lindhu lan tsunami Aceh, lindhu Nias, lindhu Jogja, tsunami Pangandaran (senajan gak bisa dihentikan utawa tetep terjadi), bisa diketahui seminggu sakdurunge kedadean... yakin nek korban bisa diminimalisir. Penduduk daerah rawan lindhu utawa tsunami mau gak perlu njengking nang ngisor longan utawa ngungsi nang nggunung nganti atusan tahun... deweke nembe kon ngungsi utawa njengking nek lindhu lan kemungkinan tsunami wis cedhak wae (ibarate wektu imsyak kanggone sing sahur nalika arep nindakne siyam)... Merga iku, kawit jaman bingek... gak kurang-kurang menungsa usaha kanggo nggoleki cara kanggo ngawe prakiraan lindhu kanthi nyinau tanda-tanda alam. Ana sing nyoba nganalisa citra satelit daerah sing kena lindhu gedhe sesaat sakdurunge lindhu... nah saka analisa iku banjur ana spekulasi “mega njlirit” saka Jepun, Iran, mbantul lan Kuningan iku. Ana meneh sing nganalisa emisi gas mikro (contone Radon) saka daerah lindhu, ana uga sing ngamati migrasi kewan tertentu, manuk misale (kaya crita email tentang seorang anggota Marinir nang Aceh). Sayange teori-teori iku durung ditampa karo jumhur Empu, merga dianggep isik durung istiqomah (konsisten) lan durung iso dijelasne kanthi gamblang nganggo logikane para Empu mau. Tapi Empu juga manusia, teori menungsa dudu dawuhe Gusti, nek ana teori baru sing luwih ampuh, teori lawas bisa wae dikoreksi utawa malah gugur. Wis lumrah ing jagading ilmiah....